Een bijzonder en kenmerkend iets voor het dorp Norg is de aanwezigheid en activiteit van 1 van de laatste boermarken van Nederland,  tot op de dag van vandaag heeft de Boermarke 'Norg-Langelo-Oosteinde'  een duidelijke stem in de gemeente en teld de marke veel leden, deze worden doorgaans de 'Verenigde Markegenooten der Boermarke Norg-Langelo-Oosteinde' genoemd. 

Op de website van de 'Vereniging Drentse Boermarken', staat het volgende vermeld over hoe en wat een boermarke is: 

Interview Boermarke

We hebben besloten 1 van de Markegenooten te benaderen voor een Intervieuw, dhr. Ipema, beheerder van de werktuigenschuur in Langelo is bereid gevonden hier aan mee te werken.

Wat is de boermarke in regio Norg en hoe is het ontstaan?

"De marke zoals hier aanwezig is ontstaan uit de fusie van 2 marken, namelijk de marke van Norg en de Marke Langelo-Oosteinde Tegenwoordig bestaat de marke uit veelal boeren en bosbouwers die gemeenschappelijk stukken grond en werktuigen in beheer hebben, ook heeft onze boermarke 2 ijsbanen  en 8 brinken in eigendom. De Boermarke is verantwoordelijk voor het onderhoud van de eigendommen en komt op voor de belangen van haar markegenoten in conflicten met de overheid, doordat wij veel grond bezitten zijn we nog altijd een belangrijke speler in het beheer en bestuur van de binnen onze markegrens gelegen gebieden. Grond geeft immers macht en geld. Onze marke telt 3 werktuigschuren met in totaal bijna 50 landbouwmachines die tegen lage kosten door onze leden gebruikt kunnen worden.

Boermarken zijn in de vroege middeleeuwen ontstaan in de landbouwgebieden en hebben in al die eeuwen hun functie behouden, namelijk het uitwisselen van kennis, beheren van gronden, het coöperatief uitvoeren van werkzaamheden en opkomen voor het maatschappelijk en algemeen belang van de inwoners van het markegebied."

Waarvoor diende de boermarke vooral door de jaren heen?

"Deze vraag heb ik al beantwoord in het vorige stuke uitleg."

Hoe functioneerde de boermarke vroeger en nu?

"Eigenlijk functioneren we in de kern nog net zo als vroeger, het enige verschil is dat de vergaderingen niet meer in het Norgerhout worden gehouden en dat we nu te maken hebben met  overheden zoals waterschappen."

Hoe groot was de boermarke en wanneer bereikte deze organisatie zijn piek?

"Een lastige, je kan op 2 manieren kijken naar deze vraag. om te beginnen met manier 1:  Het ledenaantal is in de loop van de 20e eeuw wel gezakt, dit komt door de landbouwrevolutie waardoor er minder maar wel grotere boeren zijn in het markegebied. In dat geval lag het hoogtepunt op ongeveer 550 leden begin 1900.

Als we kijken naar de oppervlakte grond die we met alle leden bij elkaar gebruiken (meer dan 15.000 hectare) of het aantal dieren (ruim over de 30.000) dat gehouden wordt door onze leden dan kunnen we zeggen dat we na de samenvoeging van de 2 marken pas echt groot zijn geworden en zijn doorgegroeid tot vandaag aan toe."

Wat voor invloed heeft de boermarke op Norg gehad op economisch en agrarisch gebied?

"Of er echt sprake is van invloed kan ik zo niet zeggen, wel is het zo dat we mede door het bezit van een groot aantal openbare plekken in de dorpen zoals de ijsbanen en brinken een duidelijke stempel drukken op de gemeenschap.  Neem het voorbeeld van de overlaadkade op de brink in norg aan de weg naar Peest, deze is door de marke ooit aangelegd en recentelijk hersteld voor het tourisme. Ook zorgen we dat de voorzieningen op de brinken die gebruikt worden voor de jaarlijkse veemarkten zoals waterpompen en bindkettingen in goede staat blijven.

Op agrarisch gebied heeft de marke zeer zeker invloed gehad, je moet het zo zien:  2 weten meer dan 1 en 10 weten meer dan 9, oftewel, door dat de boeren zich hebben verenigd  in de Marke wordt ook kennis uitgewisseld, hierdoor heeft de landbouw zich op een steeds hoger kennisniveau weten te brengen. En een niet onbelangrijk punt, onze marke bezit 3 schuren vol met landbouwmachines die te duur zijn voor de boeren om zelf aan te kopen, als marke  betaalt iedereen een klein beetje en kunnen we de machines gezamenlijk aankopen, onderhouden en gebruiken, dit levert kostenbesparing en werkverlichting op voor de meesten."

Is dit samenwerkingsverband uniek ten opzichte van andere dorpen en regio’s?

"In Nederland zijn geen boermarken meer actief buiten de Noordelijke gebieden, naar mijn weten komen er buiten de provincies Groningen en Drenthe geen boermarken meer voor. Het is best bijzonder dat in onze regio de marken nog veel invloed en macht hebben en dat ze nog nagenoeg het zelfde werken als eeuwen geleden.  Alle boermarken zijn verenigd in de Vereninging Drentse Boermarken die regelmatig nieuwsberichten publiceert of activiteiten organiseert. Ook vormt de vereniging een soort extra bescherming om het markesysteem in stand te houden.

Hoe staat/stond de Boermarke in het algemeen tegenover het behoudt van natuurgebieden vs. nieuwe landbouwgrond?

"Goede vraag! ik zal proberen hier een kort antwoord op te geven.

Om te beginnen is het goed te weten dat een goede boer belang heeft bij gezonde natuur, zonder de aanwezigheid van bepaalde insecten en dieren is het erg moeilijk om gewassen te laten groeien.  Zoals jullie hebben gezien op de essen staan er heel veel houtwallen in de landbouwgebieden, deze wallen zijn heel vroeger al aangelegd om verstuiving van grond tegen te gaan en te zorgen dat insecten en andere dieren vlak bij de akkers bleven.

Het bijzondere aan ons Markegebied is dat alle bossen ooit zijn aangeplant door de boermarken om te zorgen voor houtproductie en jachtvelden te creeeren.  In de loop van de eeuwen is er wel bos verdwenen door de vraag naar hout maar echt natuur is voor zover ik weet eigenlijk niet opgegeven. Wat we zien is dat de nattere stukken nog steeds worden gebruikt voor hooilanden en de drogere stukken voor de akkerbouw, de boeren van vroeger waren absoluut niet achterlijk!

Nieuwe landbouwgrond is mooi natuurlijk maar realiseer je dat er een reden is dat percelen die nu nog natuur zijn nog niet zijn omgevormd tot landbouwgrond. Meestal zijn die stukken eerder al ongeschikt gebleken. 

Natuurbehoud vormt tegenwoordig een kerndoel van de Marke, ook wij hebben stukken natuur in bezit zoals het 'Spekveen' tussen Norg en Langelo. Zowel de boeren, toeristen als burgers hebben belang bij het in stand houden van bepaalde natuur en het beheren van percelen. Extra bijkomstigheid is dat we zo planten of dieren die we liever niet zien in onze gebieden beter kunnen bestrijden en beheren."

Afbeelding 1, Werktuigenschuur Boermarke, westenbrink Langelo (bron: Eigen foto, mei 2014)

Afbeelding 2, Werktuigenschuur Boermarke, Westenbrink Langelo (bron: Eigen foto, Mei 2014)