Norgerhout / Nörgerholt

Norgerhout vroeger (bron: HollandseKids, 2014):                 Norgerhout tegenwoordig (Bron: Eigen foto's, 2014)

Het Norgerhout (of Nörgerholt) is een klein bos aan de zuidkant van Norg, gelegen aan de weg naar Zuivelde. Het bos is ongeveer 30 hectare groot en stamt volgens de officiele documenten van de huidige eigenaar (Natuurmonumenten) uit de 9e of 10e eeuw, hiermee behoort het bos tot de oudste bossen van Nederland.  In documenten uit de 16e eeuw (1500-1600) word melding gemaakt van de verkoop van eikenhout uit de Norgerbossen, aan deze houtverkoop dankt het bos ook de naam "Norgerhout". Gedurende eeuwen werd het Norgerhout als productiebos gehouden en was voortdurend sprake van het kappen en aanplanten van bomen.  De oudste bomen die nu nog aanwezig zijn (eiken) zijn aangeplant in 1850. 

 Het Norgerhout kent mede door de extreem oude bomen en hoge leeftijd van het gebied een uitzonderlijke hoeveelheid inheemse planten en dieren, beroemd zijn de hulstbomen in dit bos die tot 20 meter hoog zijn geworden en daarmee met enige afstand de hoogsten van Europa zijn. Mede hierdoor heeft het gebied de status van Natura2000 gebied gekregen en behoort het Norgerhout tot een bosreservaat van nationaal belang. Een bijzonder feit is dat het Norgerhout als enige plek in Nederland nog een volledig onverstoorde en onbewerkte (en daarmee oorspronkelijke) bodem heeft, dit mag op zijn minst uniek genoemd worden en resulteert in een enorme diversiteit in Flora en Fauna (600 soorten planten en 100 soorten vogels).

In de geschiedenis vormt het Norgerhout ook een bijzondere plek voor de omgeving van Norg, gedurende eeuwen (tot 1997) was het Norgerhout eigendom van de Boermarke Norg (later gefuseerd met Langelo-Oosteinde) die het gebied volgens de regels van het Drents Landrecht beheerde en gebruikten. In het Norgerhout werden tot 1800 de jaarlijkste vergaderingen van de "Markegenooten van de cooperatieve boermarke Norg" gehouden op een plaats die tot op de dag van vandaag bekend staat als het " aole Roadhoes", gemarkeerd met 4  perfect symetrisch geplante en inmiddels enorme eikenbomen, deze plaats is nog steeds herkenbaar in het bos. 

Al met al vormt het bosgebied "Norgerhout" een uniek en belangrijk stukje cultuurhistorie voor het dorp Norg.

Aan de rand van het Norgerhout is een restaurant gevestigd dat dezelfde naam draagt als het naastgelegen bosgebied, dit restaurant is gevestigd in een voormalig dekstation dat dateert van 1920,  hierover is een leuk verhaal te vertellen dat we graag doorvertellen op deze website.

Voorlichting anno 1939,

Aan de weg tussen Zuidvelde en Norg, op ongeveer een dik uur stevig fietsen over de zandwegen vanaf het huis aan de Norgervaart in Haulerwijk, waar ik met 7 broers onder de warme vleugels van Vader en Moeder mocht opgroeien bevond zich een eigennaardig gebouw. Wanneer wij bij uitzondering langs dit gebouw kwamen om onze famillie in de grote stad Groningen te bezoeken en ik als nieuwschierige jongen vroeg wat daar toch gebeurde werd de vraag door Moeder dikwijls afgeslagen met een "dat vertellen we je nog wel eens". 

Het was een maandagmorgen ergens halverwege augustus en hoewel de school nog niet begonnen was stond ik (15 jaar) doorgaans vroeg op om Vader te helpen op de boerderij, zo in augustus was hij nog vaak tot laat in de avond bezig om hooi binnen te halen of gras te maaien met de seis. Ik mocht graag melken dus stond in elke dag om half vier op om Vader het melken uit handen te nemen, ondertussen genoot ik van het stiekem snoepen van de verse melk(jongens wat een smaak zit daar in!). Nadat ik onze 15 koeien had gemolken (voor die tijd waren we echt een grote boerderij)en de melk in bussen op de steiger aan de vaart had gezet voor melkvaarder ging ik zo tegen half negen naar de keuken waar Moeder een stevig ontbijt had gemaakt, met een glas versgemolken melk smaakten de pannenkoeken erg goed. Het was niet vreemd om pannenkoeken te eten als ontbijt, we (eigenlijk Vader) moest immers genoeg energie hebben voor het zware werk op het land. Dat wij later, na de oorlog, een tractor zouden kopen om dit zware werk lichter te maken durfde ik toen nog niet te dromen.

Deze Maandagmorgen had ik net zoals anders gemolken en de melk aan de vaart gezet en begaf ik mij naar de keuken om aan te vallen op de stapel pannenkoeken die Moeder had gemaakt. Bij binnenkomst zag ik buurman Meinders aan de keukentafel zitten en Moeder vertelde mij snel te eten want ik moest met Buurman mee met paard en wagen naar Norg. Het vooruitzicht drie kwartier over de stoffige zandwegen en door de donkere bossen naar Norg te hobbelen op de gammele wagen van de Buurman deed mij nu niet bepaald sneller eten.

Nadat we een eindje op weg waren, we waren inmiddels een flink stuk de bossen in gereden die Norg omgeven,  vroeg ik aan de Buurman die naast mij op de bok zat wat we moesten doen in Norg dat we er met Paard en wagen heen gingen. Het enige wat ik als antwoord kreeg was "let maar goed op zometeen, gek genoeg nam ik hier genoegen mee en besloot ik achter de bok, in de wagen zelf, een slaapje te doen.

Hoe lang ik geslapen heb op de hobbelige wagen weet ik niet maar ik weet nog goed hoe ik wakker werd op het erf van het mysterieuze gebouw, dat bij nader bekijken "Norgerhout" bleek te heten volgend de zwarte letters op de gevel.

Op het erf stonden alleen maar paarden, zonder wagens! Ook ons paard stond zonder wagen vastgeknoopt aan de muur. Na een tijdje kwam er een stevige man aangelopen met achter zich een enorm paard, de buurman zei niks maar wees in de richting van ons paard. Wat ik toen zag was werkelijk onvoorstelbaar, tussen de achterbenen van het enorme paard hing iets te bungelen en even later leek er een soort van 5e been te groeien uit de buik van dit enorme paard. Het "ding" dat uit de buik van het paard groeide werd groter en dikker en leek haast omhoog te willen groeien. De stevige man leidde het enorme dier tot vlak achter ons paard en liet de leidsels los, wat er toen gebeurde was echt heel vreemd, ons paard trok de staart op en even later sprong het enorme paard boven op ons paard. Het viel mij op dat het "ding" van dat grote paard verdween in de achterkant van ons paard. De buurman vertelde mij dat ons paard een Merrie (meisje) was en het grote dier een Hengst (jongen). De stevige man vertelde mij dat op deze manier gezorgd werd dat de merrie een veulen kreeg.

Na een paar minuten kwam het grote paard weer van onze merrie af en zag ik dat het grote ding onder aan zijn buik niet meer zo indrukwekkend was als eerst.

Na een uurtje te hebben gerust (want onze merrie moest even rusten werd mij verteld) begonnen we aan onze terugreis, onderweg werd mij het een en ander uitgelegd door de buurman over wat ik gezien had en hoe het nu precies werkte. Al vrij snel kreeg ik door dat het voor mensen exact het zelfde werkte en dat ik "hengst" was en de dochter van de buurman "Merrie".

Zodoende kreeg ik thuis de strikte instructie om de opgedane kennis voor mijzelf te houden en mijn jongere broertjes niets te zeggen totdat zij ook op Norgerhout waren geweest voor een stukje voorlichting.  Dat ik een 60 tal jaren later met mijn kleinkinderen zou genieten van een weldadige pannenkoek op deze plek had ik toen nooit kunnen bedenken.

A. Pilon, Roden

Geboren te Haulerwijk 9 september 1924

 Kleinzoon: Chris Hartman, geb. 25 september 1992 te Roden