Bodem

 

Norg is gelegen op de noordelijke rand van het Drents plateau, wat zorgt voor en relatief hoge ligging.

 

Het Drents plateau of Drents hoogland is een uit keileem opgebouwde verhoging in Nederland, deze hoogte loopt grofweg van Emmen naar Groningen, en van Friesland tot een eindje in Duitsland. Het keileempakket is afgezet in de voorlaatse ijstijd en geleidelijk overdekt met een laag dekzand uit de laatste ijstijd met hier en daar veenpaketten.  Op de hoogvlakte is weinig tot geen hoogteverschil, doorgaans is een hoogte ten opzichte van NAP tussen de 10 en 20 meter bereikt.  Het schaars aanwezige reliĆ«f is door de landijsmassa gedurende de voorlaatste ijstijd gevormd. Kenmerkend voor deze landschapsvorming zijn de langgerekte en relatief rechte ruggen in het landschap. Het meest nadrukkelijk aanwezige voorbeeld hiervan is de Hondsrug aan de noordoostgrens van het hoogland en enkele stuwwallen zoals de Havelterberg. Met het wegvallen van de landijsmassa en het voorbijgaan van de voorlaatste ijstijd werd de hoogvlakte op sommige plekken sterk aangetast door beken en rivieren, die met het smeltwater zich een weg baanden naar beneden (richting de lagere delen rondom de hoogvlakte), de waterstromen werden in hun weg geleid door de gevormde ruggen.


Op de Drentse akkers komen nog regelmatig stenen naar boven om de werktuigen van de boeren te teisteren, dit is morenemateriaal uit de ijstijd. Gelukkig draagt dit wel weer bij aan het karakter van het dorp. Met name in de oogstperiode zijn langs de akkerranden enorme bergen stenen te vinden die met de oogst van bijvoorbeeld aardappels meekomen in de machines.

 Figuur 1: Keileem op de akker (bron: Eigen foto, 2014)

Met de komst van de mens raakte het Drents hoogland blootgesteld aan de invloeden van landbouw en menselijk handelen. Landbouwgebieden werden door de eeuwen heen opgehoogd en met het omhakken van bomen verdween een hoop van de oorspronkelijke natuur. Tegenwoordig wordt het Drents hoogland op diverse plekken beschermd door de verschillende terreinbeheerders en wordt er getracht bepaalde rivierlopen, stuwwallen en stuifzandgebieden in stand te houden.

 

 

Kaart 1: Bovenaanzicht Norg met de aangegeven boorpunten (bron: Google Earth, 2014)

 

Doorgaans worden op het Drents hoogland in de bovenste lagen van de bodem voornamelijk podzolbodems en eerdgronden aangetroffen. Hieronder zal uitgelegd worden waaruit de bodems bestaan en zullen door middel van foto's het beeld visueel worden gemaakt. De bodemprofiel 'monsters' hebben we door middel van een grondboor gemaakt. De bodem hebben we niet verstoord want de lagen zijn precies in dezelfde volgorde in de grond gestopt.  

 

 


Podzolbodems

 

Een podzolbodem is een bodem bestaande uit een humusrijke bovenlaag met daarin nog duidelijk herkenbare organische structuren (naalden/takjes/beestjes), op een laag van grijs zand door uitspoeling met regenwater vanuit de bovenste grondlaag.  Naarmate er meer materiaal naar beneden inspoelt ontstaat onder de grijze spoelingslaag een donkergekleurde laag waar het materiaal zich weer verzameld, deze laag kan bruin van kleur zijn door oxidatie van het in het water aanwezige ijzer. Onder deze lagen van (dek)zand bevind zich doorgaans de (oorspronkelijke) bodem, bestaande uit (in het geval van Norg) leempakketten.  Kenmerkend voor de podzolbodem is de grijze uitspoelingslaag en roestkleurige oxidatielaag die verder niet in andere bodemtypen zo nadrukkelijk naar voren komt.  Een podzolbodem mag worden gerekend tot de "Natuurlijke" bodemprofielen.


 

Afbeelding 1: Podzolbodem, dwarsprofiel (bron:Brasse, 2014)

 

In de afbeelding hierboven is zo'n typische podzolbodem te zien. Deze podzolbodem hebben we van tevoren goed bestudeerd via internet en boeken, daarna zijn we zelf op pad geweest en hebben we geprobeerd deze podzolbodem te vinden. Dit hebben we gedaan door op een kaart van Norg verschillende punten te zetten waarvan het meest voor de hand liggend is de podzolbodem te vinden. Deze boorpunten zijn ook te zien op kaart 1 bovenaan de pagina. 


Foto 1, veldwerk grondboren, podzolbodem norgerbos (links=oerlaag/ rechts is bovenlaag) Bron: Eigen fotomateriaal veldwerk (5 mei 2014)

 

Hierboven is een podzolbodem te zien, die door middel van een grondboring tot stand is gekomen. Deze boring is gezet in het bos van Norg, een locatie die van tevoren door ons is vastgelegd. Onze keuze is gebaseerd op het feit dat een bos weinig menselijke invloeden heeft gehad. De bodem is dus oud en zal niet aangetast zijn. Deze boring is nummer 1 op kaart 1 boven aan de pagina. Zoals te zien is ligt de plek gelegen midden in het bos van Norg. 

 

 

 

Eerdgronden

 

Eerdgronden hebben een duidelijk verschil ten opzichte van de Podzolen, met de mens als veroorzaker.  Eerdgronden worden in Nederland gekenmerkt door een bovenlaag van door de mens opgebrachte meststoffen, heideplaggen, uitwerpselen, mineralen en andere organsiche materialen die niet meer als zodanig te herkennen zijn door de "veraarding". Deze laag wordt de "cultuurlaag" genoemd en heeft als functie het telen van gewassen voor de landbouw. De cultuurlaag bestaat uit de in de volksmond genoemde "zwarte aarde" of simpelgezegd "aarde", deze laag is donkerzwart van kleur en doorgaans korrelig van aard wat bewerken makkelijk maakt en zorgt voor een gemakkelijke plantengroei.  Onder de cultuurlaag liggen de oorspronkelijke bodemlagen.  Eerdgronden worden uitsluitend gevonden op plaatsen waar de mens heeft ingegrepen (landbouw/bewoning) en worden daarom gerekend tot de "cultuurbodems"

 

Afbeelding 2: Eerdgrond, dwarsprofiel (bron: Drenthe, 2013)

 

Hierboven in afbeelding 2 is een typische eerdgrond te zien. De afbeelding betreft net als de podzolbodem een dwarsprofiel.  

 

 Foto 2, Veldwerk grondboren,   eerdgrond Norgeres (links = bovenlaag, Rechts= oerlaag) Bron: eigen fotomateriaal veldwerk (5 mei 2014)

 

Op foto 2 en 3 (zie afbeelding onder en boven) zijn de bodemprofielen van eergronden te zien. Wat direct opvalt in vergelijking met foto 1 is de samenstelling van de gronden. De humuslaag is in vergelijking veel kleiner dan die van een podzolbodem, wat komt door het menselijk ingrijpen. De humuslaag is eigenlijk kunstmatig aangelegd, door bemesting.  Verder is aan de overheersende zandlaag goed te zien dat deze grondboring gedaan is op een es. Dit zand vormt van nature het landschap in Drenthe. Onderaan is Leem te zien afkomsting van het laatste holocene tijdperk. De boring van de eerdgrond is nummer 2 op kaart 1. - Zie voor aanvullende informatie kopje onderzoek bodems- 

 

 Foto 3,   Veldwerk grondboren, Eerdgrond met lichte podzolvorming, Norgeres.   Bron: Eigen fotomateriaal veldwerk (5 mei 2014)

 

De grondboring van foto 3 is tevens ook nummer 3 op kaart 1. Eigenlijk verwachtten we een bodem te zien met veel meer zand en met wit leem dat ook in de bodemprofiel van nummer 2 is te zien. In plaats daarvan kregen we een dikke uitspoelingslaag te zien met rode leem. Dit is mogelijk verklaarbaar aan de hand van het actieve bewerken van de akker, waardoor de mineralen geen tijd hebben om goed uit te spoelen. 


Maak jouw eigen website met JouwWeb